Psychologów interesują zazwyczaj różnice indywidualne — co do danej cechy lub czynności — w obrębie grupy osób, czasem trzeba jednakże poznać przeciętną, odchylenia od niej i inne dane co do zmienności określonej cechy u jednej osoby. Głównie są oni zainteresowani analizami statystycznymi, szczególnie wykorzystaniem metody modelowania równań strukturalnych PLS.
Zdarza się np. tak, że przeciętne wyniki dwu osób są jednakowe, a mimo to osoby te różnią się znacznie pod względem danej cechy. Np. dwie telefonistki pracują zwyczajnie po siedem godzin na dobę bez wyraźnego zmęczenia, ale pierwszej z nich zdarzają się pod tym względem duże skoki w odporności na zmęczenie, druga natomiast rzadko schodzi poniżej np. sześciu godzin pracy mniej więcej jednakowo sprawnej. Takie różnice mają niekiedy znaczenie praktyczne. Mówią czasem więcej o danej osobie aniżeli stopień jej przeciętnej wydajności pracy, przeciętnej uważności, bystrości, wrażliwości, drażliwości, odporności na zmęczenie, szybkości decyzji itp.
Czemu różnice cech przybierają szczególną postać opisanej krzywej zmienności? Dlaczego zmienność łatwo stwierdzić w świecie organizmów?
Te same zjawiska anorganiczne, np. kamienie w rzece, też różnią się między sobą, lecz niełatwo, czasem nie sposób uporządkować je w postaci tzw. rozsiewu prawdopodobnego, tzn. że zachodzi ciągłość przejść od wielkości najmniejszej do największej. Im bardziej zaś oddalamy się od krańców, tym częściej wielkości zbliżone do siebie powtarzają się, lub im bardziej oddalamy się od krańców wielkości powtarzających się i zbliżonych do przeciętnej, tym rzadziej natrafiamy na wielkości wyraźnie różniące się od przeciętnej. Wielkość chmur, wysokość gór, długość rzek, szybkość ruchu gwiazd itp. występuje w różnych stopniach, ale nie potrafimy ich ułożyć w postaci opisanej wyżej krzywej zmienności. W każdym razie w odniesieniu do masowo powtarzających się zjawisk anorganicznych trudniej lub z mniej oczywistym sensem stosuje się statystykę zmienności niż w odniesieniu do zjawisk życia. Wykorzystuje się również analizy statystyczne metodą modelowania równań strukturalnych PLS
Ze zmiennością zbliżoną do rozsiewu prawdopodobnego mamy do czynienia tylko tam, gdzie dzięki jednakowej przyczynie powstaje wiele osobników lub zjawisk podobnych.
Z taką jednakowością przyczyn spotykamy się oczywiście właśnie w organizmach żywych, a więc także u człowieka, a w ogóle wszędzie, gdzie w grę wchodzi względna stałość podstawowych warunków (przyczyn) powstawania danego zjawiska oraz szeregu warunków (przyczyn) dodatkowych. Taki stan rzeczy zachodzi w zjawiskach biologicznych, uzależnionych przede wszystkim od względnej stałości genów, czyli zawiązków dziedzicznych w komórce rozrodczej. Z takiego samego genu wyzwala się zawsze w podobnych warunkach otoczenia taka sama cecha. Gdyby geny, ich układy i warunki środowiska były jednakowe dla wszystkich osobników tego samego gatunku, nie byłoby wcale różnic indywidualnych (i rozsiewu prawdopodobnego). Faktycznie jednak geny i środowiska osobników tego samego gatunku różnią się między sobą; powoduje to powstawanie różnic indywidualnych.
Statystyka zmienności jednostkowej jest zastosowalna również w badaniach nad światem zjawisk anorganicznych i faktycznie z powodzeniem stosowana w astronomii, w fizyce, w geologii itp. w której jest również wykorzystywana analiza statystyczna metodą modelowania równań strukturalnych PLS.